ဒီမိုကေရစီႏွင့္အညီ ေျပာင္းလဲလာသည့္ ျမန္မာ့မီဒီယာက႑(၄)

ေဒါက္တာသီတာတင္

စတုတၳဆန္းစစ္ခ်က္အေနျဖင့္ ဥပေဒၾကမ္းပါ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားတြင္ ျမန္မာ့မီဒီယာရည္မွန္းခ်က္ကို ေဖာ္ေဆာင္ေပးႏိုင္သည့္ အစီအစဥ္ပုံစံမ်ား ပါရွိ/မရွိကို ေလ့လာဆန္းစစ္မည္ျဖစ္ပါသည္။ အမ်ားျပည္သူ ဝန္ေဆာင္မႈ မီဒီယာဥပေဒၾကမ္းတြင္ အမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္မႈ သတင္းစာႏွင့္အမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္မႈ ေရဒီယို ႐ုပ္သံထုတ္လႊင့္/ျဖန္႔ခ်ိရာတြင္ ျမန္မာဘာသာျဖင့္သာမက တိုင္းရင္းသားအစီအစဥ္မ်ားျဖင့္ လည္းေကာင္း၊ ႐ုပ္သံလႊင့္ဥပေဒၾကမ္းတြင္ အစိုးရရုပ္သံလႊင့္ လုပ္ငန္းဝန္ေဆာင္မႈ၊ လူမႈအသိုက္အဝန္းပိုင္ ရုပ္သံလႊင့္ဝန္ေဆာင္မႈ (Community Broadcasting Service)၊ စီးပြားျဖစ္ ရုပ္သံလႊင့္ဝန္ေဆာင္မႈ၊ ရုပ္သံထုတ္လုပ္ျဖန္႔ခ်ိမႈ လုပ္ငန္းဝန္ေဆာင္မႈျဖင့္ လည္းေကာင္း အစီအစဥ္ပံုစံမ်ားပါဝင္သည္ကို ေတြ႔ရွိ ရပါသည္။
ပဥၥမေျမာက္ ဆန္းစစ္ခ်က္အေနျဖင့္ မီဒီယာဥပေဒၾကမ္းမ်ားတြင္ မီဒီယာပိုင္ဆိုင္မႈ ဗဟုဝါဒျဖစ္ေပၚေစႏိုင္ သည့္ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ား ပါရွိျခင္းရွိ/မရွိ ဆန္းစစ္ေလ့လာ တင္ျပမည္ျဖစ္ပါသည္။ အမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္မႈ မီဒီယာဥပေဒၾကမ္းတြင္ အမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္မႈ သတင္းစာႏွင့္ အမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္မႈ ေရဒီယို ႐ုပ္သံလႊင့္လုပ္ငန္းမ်ားကို လည္းေကာင္း၊ သတင္းမီဒီယာဥပေဒၾကမ္းတြင္ အမ်ားပိုင္၊ ပုဂၢလိကပိုင္ႏွင့္ ဖက္စပ္ပိုင္အစရွိသည့္ မီဒီယာလုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ပိုင္ခြင့္ႏွင့္ လုပ္ငန္းလုပ္ေဆာင္ရာတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံသား ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈဥပေဒ သို႔မဟုတ္ ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ ဥပေဒမ်ားႏွင့္အညီ လုပ္ေဆာင္ျခင္းကို လည္းေကာင္း၊ ႐ုပ္သံလႊင့္ဥပေဒတြင္ အစိုးရပိုင္၊ အမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္မႈ ေရဒီယို႐ုပ္သံလႊင့္လုပ္ငန္း၊ စီးပြားျဖစ္ ႐ုပ္သံလႊင့္လုပ္ငန္း၊ လူမႈအသိုက္အဝန္းပိုင္ ႐ုပ္သံလႊင့္လုပ္ငန္းႏွင့္ ႐ုပ္သံထုတ္လုပ္ျဖန္႔ခ်ိမႈ လုပ္ငန္းအစရွိသည္ျဖင့္ ႐ုပ္သံလႊင့္လုပ္ငန္းငါးမ်ိဳးကို လုပ္ေဆာင္ခြင့္ျပဳျခင္း၊ ေဈးကြက္တစ္ခုတည္း သို႔မဟုတ္ ႐ုပ္သံလႊင့္ဇုန္တစ္ခုတည္းအတြင္း ပုဂၢလိကသတင္းစာလုပ္ငန္းႏွင့္ ႐ုပ္သံလႊင့္ မီဒီယာႏွစ္ခု ပူးတြဲပိုင္ဆိုင္မႈ တားျမစ္ျခင္းႏွင့္ ႀကိမ္ႏႈန္းခြဲေဝသတ္မွတ္ျခင္း၊ ႐ုပ္သံလႊင့္လိုင္စင္ကို အလြယ္တကူ ရရွိေစႏိုင္သည့္ စနစ္ထားရွိေပးျခင္း၊ လိုင္စင္ေၾကးေပးျခင္းမွ ကင္းလြတ္ေပးျခင္းတို႔ျဖင့္ လူမႈအသိုက္အဝန္း ရုပ္သံလႊင့္လုပ္ငန္းကို အေထာက္အပံ့ေပးျခင္းတို႔ ပါဝင္သည္ကို ေတြ႔ရွိရပါသည္။
ဆ႒မေျမာက္ ဆန္းစစ္ခ်က္အေနျဖင့္ မီဒီယာဥပေဒၾကမ္းမ်ားပါ ျပဌာန္းခ်က္မ်ားတြင္ မီဒီယာအေၾကာင္း အရာမ်ိဳးစံုစြာ တင္ဆက္ေပးႏိုင္သည့္အခ်က္ ပါဝင္ျခင္းရွိ/မရွိ ျဖစ္ပါသည္။ အမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္မႈ မီဒီယာဥပေဒၾကမ္းတြင္ ႐ုပ္သံလႊင့္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားသည္ ျပည္တြင္း၌ ထုတ္လုပ္သည့္ အစီအစဥ္မ်ား ကိုထုတ္လုပ္၍ ထုတ္လႊင့္ျပသျခင္းကို ဦးစားေပးေဆာင္႐ြက္ျခင္း၊ ကေလးသူငယ္မ်ားႏွင့္ လူငယ္မ်ား၊ အမ်ိဳးသမီး၊ သက္ႀကီး႐ြယ္အိုမ်ားႏွင့္ ကိုယ္အဂၤါမသန္စြမ္းသူမ်ား အပါအဝင္ အထူးပရိသတ္မ်ားအတြက္ အစီအစဥ္မ်ားကို တိုးျမႇင့္ထုတ္လုပ္ေပးျခင္း၊ အကာအကြယ္ေပးျခင္းႏွင့္ တခ်ိဳ႕ေသာ အစီအစဥ္မ်ားကို နားမၾကားသူမ်ားအတြက္ အခ်က္ျပဘာသာစကားျဖင့္ ထုတ္လႊင့္ေပးျခင္း၊ လူမႈအသိုက္အဝန္းပိုင္ ႐ုပ္သံလႊင့္လုပ္ငန္းကို ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ ႐ုပ္သံလႊင့္လုပ္ငန္း အမ်ိဳးအစားငါးခုထဲမွ တစ္ခုအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳ ထားျခင္းတို႔ ပါဝင္ပါသည္။ အမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္မႈ မီဒီယာဥပေဒၾကမ္းတြင္ လူမ်ိဳး၊ ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ ကိုးကြယ္ယုံၾကည္မႈ ကြဲျပားျခားနားမႈကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားကာ ျမန္မာျပည္သူမ်ားအားလုံးကို ျပန္ၾကားေပး ျခင္း၊ အသိပညာေပးျခင္း၊ ေဖ်ာ္ေျဖမႈေပးျခင္း အစီအစဥ္အေၾကာင္းအရာမ်ားကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ဝန္ေဆာင္မႈေပးျခင္းႏွင့္ လူနည္းစု တိုင္းရင္းသားမ်ားႏွင့္ တိုင္းရင္းသားမ်ားအတြက္ အစီအစဥ္မ်ားကိုလည္း ထုတ္လႊင့္တင္ဆက္ေပးျခင္းတို႔ ပါဝင္သည္ကို ေတြ႕ရွိရပါသည္။
သတၱမ ဆန္းစစ္ခ်က္အေနျဖင့္ မီဒီယာဥပေဒၾကမ္းပါ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားသည္ မၽွတၿပီး ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္စြမ္းရွိကာ ရွင္သန္ႏိုင္သည့္ မီဒီယာဝန္းက်င္တစ္ခုကို ျဖစ္ေပၚႏိုင္သည့္ အေျခအေနမ်ား ရွိ/မရွိကို ဆက္လက္ တင္ျပသြားမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ပုံႏွိပ္ျခင္းႏွင့္ထုတ္ေဝျခင္းလုပ္ငန္း ဥပေဒၾကမ္းတြင္ ပုံႏွိပ္ျခင္းႏွင့္ထုတ္ေဝျခင္း လုပ္ငန္းအတြက္ အသိအမွတ္ျပဳ လက္မွတ္ထုတ္ေပးျခင္းႏွင့္ တရားမဝင္စာဟု ေၾကညာျခင္းခံရပါက မိမိ၏ ထုတ္ေဝစာသည္ တရားမဝင္ ထုတ္ေဝစာမဟုတ္ေၾကာင္း အဆုံးအျဖတ္ေပးရန္ ဥပေဒေၾကာင္းအရ ေလၽွာက္ထားႏိုင္ပါသည္။ သတင္းမီဒီယာ ဥပေဒၾကမ္းတြင္ မီဒီယာလုပ္ငန္းတစ္ခုခုကို လုပ္ကိုင္လိုေသာ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦး သို႔မဟုတ္ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုခုသည္ လုပ္ငန္းအသိအမွတ္ျပဳ လက္မွတ္ကိုရရွိရန္ လိုအပ္ သည္ကို ေတြ႕ရွိရပါသည္။ အဆိုပါ ဥပေဒၾကမ္းႏွစ္ခုစလုံးတြင္ ပါရွိသည့္လုပ္ငန္း အသိအမွတ္ျပဳ လက္မွတ္မ်ားကို ထုတ္ယူရျခင္းျဖင့္ လုပ္ငန္းတူ၊ နာမည္တူ ကိစၥရပ္မ်ားျဖစ္ေပၚျခင္း မရွိေစႏိုင္သည့္အျပင္ ျဖစ္ေပၚလာပါကလည္း အသိအမွတ္ျပဳလက္မွတ္ကို ရယူထားျခင္းျဖင့္ အျငင္းပြားမႈကို အလြယ္တကူ အခ်ိန္တိုအတြင္း ေျဖရွင္းႏိုင္သည့္ အေနအထားမ်ား ျဖစ္ေပၚလာေစႏိုင္ပါသည္။ ႐ုပ္သံလႊင့္ဥပေဒၾကမ္းတြင္ တရားမၽွတစြာ ယွဥ္ၿပိဳင္မႈႏွင့္ ႐ုပ္သံလႊင့္လုပ္ငန္းပိုင္ဆိုင္မႈ အမ်ိဳးအစားမ်ားစြာကို ျဖတ္ထြန္းေစျခင္း၊ မည္သည့္ ႐ုပ္သံလႊင့္လုပ္ငန္း ပိုင္ဆိုင္မႈျဖစ္ေစကာမူ (ဥပမာ-ပုဂၢလိကပိုင္၊ လူမႈအသိုက္အဝန္းပိုင္) မၽွတ ေသာ၊ သမာသမတ္က်ေသာ၊ ခြဲျခားမႈမရွိေသာ၊ ပြင့္လင္းျမင္သာေသာ၊ ယွဥ္ၿပိဳင္အားေကာင္းေသာ လႈိင္းႏႈန္းခြဲေဝမႈ လိုင္စင္ထုတ္ေပးျခင္း၊ စည္းကမ္းက်င့္ဝတ္ ေဖာက္ဖ်က္၍ လိုင္စင္႐ုပ္သိမ္းျခင္း၊ သေဘာ တူညီခ်က္ရယူျခင္း၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးကို ေစာင့္စည္းလိုက္နာျခင္းႏွင့္ ဥပေဒေၾကာင္းအရ အယူခံပိုင္ခြင့္ ရွိျခင္းတို႔ကို စနစ္တက်သတ္မွတ္ထားျခင္း၊ အစိုးရပိုင္၊ အမ်ားပိုင္ႏွင့္ စီးပြားျဖစ္မီဒီယာမ်ားတြင္ အစိုးရဆိုင္ရာ ေၾကာ္ျငာမ်ားကို ထည့္သြင္းရာတြင္ မၽွတမႈရွိၿပီး ပြင့္လင္းျမင္သာစြာ ေဆာင္႐ြက္ေစျခင္းတို႔ ပါဝင္ေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရပါသည္။ ဤသို႔ျဖင့္ မီဒီယာက႑တြင္ မၽွတၿပီး ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္စြမ္းရွိကာ ရွင္သန္ႏိုင္ သည့္ မီဒီယာဝန္းက်င္တစ္ခု ျဖစ္ေပၚလာမည္ျဖစ္ပါသည္။ ေနာက္ဆုံးဆန္းစစ္ခ်က္ အ႒မေျမာက္အျဖစ္ မီဒီယာဥပေဒၾကမ္းမ်ားတြင္ မီဒီယာ အတတ္ပညာဆိုင္ရာႏွင့္ က်င့္ဝတ္ဆိုင္ရာစံႏႈန္းမ်ား သတ္မွတ္ ပါဝင္ျခင္း ရွိ/မရွိ ဆန္းစစ္ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ပုံႏွိပ္ျခင္းႏွင့္ ထုတ္ေဝျခင္းလုပ္ငန္း ဥပေဒၾကမ္းတြင္ ႏိုင္ငံေတာ္ အတြင္း၌ အရည္အေသြးအဆင့္အတန္းမီ၍ က်င့္ဝတ္သိကၡာရွိေသာ ပုံႏွိပ္ျခင္းႏွင့္ ထုတ္ေဝျခင္း လုပ္ငန္းျဖစ္ထြန္းေရးကို ဦးတည္ရန္ဟူေသာ ျပ႒ာန္းပါရွိပါသည္။ အမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္မႈ မီဒီယာ ဥပေဒၾကမ္းတြင္ စံႏႈန္းႏွင့္က်င့္ဝတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားတြင္ လည္းေကာင္း၊ သတင္းမီဒီယာ ဥပေဒၾကမ္းတြင္ သတင္းေရးသားရာတြင္ သတင္းမီဒီယာသမားမ်ား လိုက္နာရမည့္ တာဝန္၊ က်င့္ဝတ္ မ်ားကိုလည္းေကာင္း ျပဌာန္းထားရွိပါသည္။
သို႔ျဖစ္ပါ၍ ေရးဆြဲထားေသာ မီဒီယာဥပေဒၾကမ္းမ်ားသည္ ျမန္မာ့မီဒီယာစနစ္၏ ရည္မွန္းခ်က္မ်ားကို ရရွိရန္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္သည့္ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားပါဝင္သည္ကို ေလ့လာဆန္းစစ္ခ်က္မ်ားအရ သိရွိရၿပီး ေနာက္ ဥပေဒၾကမ္းပါ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားအတိုင္း လိုက္နာေဆာင္႐ြက္ရန္မွာ သက္ဆိုင္သူမ်ားအားလုံးက အျပဳသေဘာေဆာင္ေသာ လုပ္ေဆာင္မႈ၊ ဟန္ခ်က္ညီမႈ၊ အျပန္အလွန္ယုံၾကည္မႈႏွင့္ နားလည္မႈတို႔ျဖင့္ ပူးေပါင္း လုပ္ေဆာင္သြားမည္ ဆိုပါက ျမန္မာ့မီဒီယာစနစ္၏ ရည္မွန္းခ်က္မ်ားကို ေအာင္ျမင္စြာ ရရွိႏိုင္မည္မွာ မလြဲဧကန္ပင္ျဖစ္ပါေၾကာင္း တင္ျပအပ္ပါသည္။